Vrijheidsmaaltijd
Van kaneel tot nootmuskaat: sporen van de VOC
Op 5 mei organiseert het Indisch Herinneringscentrum i.s.m. het Haags Historisch Museum de Vrijheidsmaaltijd Van kaneel tot nootmuskaat: sporen van de VOC. De Vrijheidsmaaltijd staat in het teken van de bewogen geschiedenis van de koloniale handel in specerijen tijdens de Gouden Eeuw: een periode die voor veel mensen tegelijk inktzwart is geweest. Welke invloed had deze handel op mensenlevens en samenlevingen? Hoe heeft de beeldvorming ten aanzien van de VOC zich de afgelopen decennia ontwikkeld? Welke geschiedenis en verhalen zijn verbonden aan de kruiden en specerijen die wij dagelijks vanzelfsprekend gebruiken? Juist op 5 mei, de dag waarop in Nederland de bevrijding wordt gevierd, staan wij erbij stil dat aan de vanzelfsprekende vrijheid ook een lange geschiedenis van oorlog en geweld is verbonden.
Met inhoudelijke lezingen van historicus Dr. Chris Nierstrasz en erfgoedprofessional Wim Manuhutu, een rondleiding door de tentoonstelling Glans, Glorie en Misère, de Gouden Eeuw in Den Haag, muziek van Shishani en afsluitend een Vrijheidsmaaltijd bij het Indisch Herinneringscentrum, gevestigd in Museum Sophiahof. De middag wordt gehost door Henry Timisela. Kom je ook? Wees er snel bij, er is maar beperkt plek!
Programma
14.30 - 15.00 Ontvangst met koffie en thee in het Haags Historisch Museum
15.00 - 17.00 Inhoudelijk programma in de Schutterszaal met o.a.:
Lezing Chris Nierstrasz: Welke geweld- en machtsstructuren leggen de handel in kaneel, nootmuskaat, kruidnagel en peper bloot?
Lezing Wim Manuhutu: Hoe heeft de beeldvorming tav de VOC de afgelopen decennia zich ontwikkeld? Pas vanaf het begin van de 21e eeuw is een ontwikkeling naar een meer kritische omgang met het VOC-verleden te zien. Het systematische karakter van geweld staat nu meer in de belangstelling maar het traditionele beeld van de VOC als handelscompagnie blijft hardnekkig bestaan.
Rondleiding: twee museumdocenten van het HHM nemen bezoekers mee door de tentoonstelling
17.00 - 17.30 Op eigen gelegenheid naar het Indisch Herinneringscentrum, gevestigd in Museum Sophiahof (gratis parkeren)
17.30 - 19.00 Vrijheidsmaaltijd met borrel in de Sophiazaal
{"preview_thumbnail":"/sites/www.indischherinneringscentrum.nl/files/styles/video_embed_wysiwyg_prev…","video_url":"https://www.youtube.com/watch?v=FrGdRkcDmXc","settings":{"responsive":1,"width":"854","height":"480","autoplay":0},"settings_summary":["Embedded Video (Responsive)."]}
Zangeres Shishani geeft tijdens het programma muzikale performance
De Vrijheidsmaaltijd vindt plaats tegen de achtergrond van de nieuwe tentoonstelling Glans, Glorie en Misère, de Gouden Eeuw in Den Haag in het Haags Historisch Museum. Den Haag was in de zeventiende eeuw een stad van contrasten. Het ‘rijkste dorp van Europa’ beleefde een periode van culturele bloei en economische groei maar kan niet los worden gezien van de de handel in koloniale producten en slavernij, discriminatie en uitsluiting.
Welke sporen die verwijzen naar de handel in specerijen en koloniale producten zijn er te vinden in de stad Den Haag? Op welke manier kijken wij hier anno 2019 tegenaan?
Dit schilderij uit 1690 van Jan van Call onderdeel van de tentoonstelling 'Glans, Glorie en Misère, de Gouden Eeuw in Den Haag'. Met rechts het Mauritshuis, destijds ook wel spottend het Suikerpaleis genoemd. Daarmee werd niet alleen verwezen naar de lichtgekleurde, natuurstenen gevels van het gebouw, maar ook naar de herkomst van Johan Maurits’ inkomsten. Johan Maurits bouwde zijn woonhuis in Den Haag mede door slavernij. In Brazilië verdiende hij veel geld voor de West-Indische Compagnie, en voor zichzelf, met de handel in rietsuiker. De productie daarvan was mogelijk door de inzet van slaafgemaakte mannen en vrouwen uit Afrika.
Deze gravure uit 1670 van Romeyn de Hooghe toont een gedetailleerd beeld van de verovering van Makassar met alle gevechten die daar in de jaren 1666, 1667, 1668 en 1669 gevoerd zijn door de oud-gouverneur Cornelis Speelman namens de VOC. Makassar was een strategisch punt in de nootmuskaat- en kruidnagelroute tussen Batavia en Ambon en de rest van de Molukken. Gouverneur-generaal Cornelis Speelman (linksboven) leidt de expeditie, ook Radja Pallaca, de koning van de Buginezen, (rechtsboven) vecht mee tegen de koning van Makassar. Speelman laat meer dan dertig dorpen platbranden, en duizenden mensen gevangen nemen die als slaafgemaakten worden verkocht.
Achtergrond deelnemers
.jpg)
Henry Timisela (1978) is producent, schrijver en spreker. Hij is als gastdocent verbonden aan het Nationaal Archief Den Haag. Henry is zakelijk leider binnen het productiebedrijf TBT Works. In 2013 startte hij dit bedrijf met zijn broer en richten zij zich op film en theater. Henry werkte eerder bij verschillende mediabedrijven als radiomaker, opinieredacteur, communicatiespecialist en bekleedde er diverse staffuncties.Momenteel tourt hij langs de landelijke theaters broer met hun vijfde productie 'Hotperdomme Nou!'
Chris Nierstrasz is docent global history bij de Erasmus School of History, Culture and Communication (Erasmus Universiteit Rotterdam) en is de auteur van In the Shadow of the Company. The Dutch East India Company (VOC) and its Servants in the Period of its Decline, 1741-1796 (Brill, 2013). Hij onderzocht in dit boek hoe het verval van de VOC doorwerkte in de relatie tussen de compagnie en de mensen die voor de VOC werkten. In zijn tweede boek, Rivalry for trade in tea and textiles. The English and Dutch East India companies, 1700-1800 (Palgrave Macmillan, 2015), onderzocht hij de geschiedenis van de onderbelichte VOC-handel in thee en Indiaas katoen in de achttiende eeuw. Eerder was hij verbonden aan de Universiteit Leiden en de University of Warwick (UK). Op dit moment werkt hij aan een project over de invloed van goederen uit Azië op consumptie in Europa.
Wim Manuhutu is historicus, erfgoedprofessional en interim-directeur van het Migratie Museum. Hij studeerde aan de Universiteit Utrecht waar hij zich specialiseerde in de geschiedenis van Indonesië. Wim heeft actuele kennis van beleid en theorie en bezit uitgebreide praktijkervaring in de cultuur- en erfgoedsector. Momenteel is hij bezig met onderzoek naar de discussies over ‘gemeenschappelijk cultureel erfgoed’ in de culturele diplomatieke verhoudingen tussen Nederland, Indonesië en Suriname. Dit onderwerp is nauw verbonden met de verwerking van het koloniale verleden van Nederland en het post-koloniale karakter van de samenleving die zich ook in het heden manifesteert. Hij doet dit in het kader van een promotieonderzoek aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Shishani is singer-songwriter met roots in Namibie & Belgie, maar groeide voornamelijk op in Nederland. In haar werk brengt ze deze werelden samen. Ze heeft verscheidene prijzen gewonnen voor haar werk in het binnen- en buitenland en tourt internationaal. Met haar kwartet Namibian Tales onderzocht ze muzikale tradities van de San mensen in de Kalahari woestijn in samenwerking met UNESCO. In opleiding is ze antropoloog & musicoloog en als artiest & activist belicht ze sociale vraagstukken in haar werk.
Praktische informatie
Datum: 5 mei 2019
Locaties: Haags Historisch Museum, Korte Vijverberg 7 en Indisch Herinneringscentrum, gevestigd in Museum Sophiahof. Sophialaan 10, Den Haag
Entree: 15 euro, inclusief museumentree, programma, Vrijheidsmaaltijd en borrel. Graag overmaken naar Stichting Indisch Herinneringscentrum - NL56 INGB0652221580 ovv Vrijheidsmaaltijd 2019
Aanmelden: capaciteit is maximaal 50 personen. Aanmelden via dit formulier.
Vrijheidsmaaltijden
In heel Nederland worden op 5 mei Vrijheidsmaaltijden georganiseerd. De kern van de Vrijheidsmaaltijd is een bijzondere ontmoeting aan de eettafel, waarbij de gasten over historische en maatschappelijke thema’s als vrijheid en onvrijheid spreken: thema’s waar je niet dagelijks bij stilstaat en waar je bij uitstek op Bevrijdingsdag aandacht aan kan geven. Sinds 2016 organiseert Het Indisch Herinneringscentrum ook Vrijheidsmaaltijden waarbij wij altijd een moment stilstaan bij 15 augustus: de dag waarop in 1945 Japan capituleerde en het officiele einde markeert van WOII in het Koninkrijk der Nederlanden.
Beeld banner:
Links: gravure uit 1670 van Romeyn de Hooghe toont een gedetailleerd beeld van de verovering van Makassar met alle gevechten die daar in de jaren 1666, 1667, 1668 en 1669 gevoerd zijn door de oud-gouverneur Cornelis Speelman namens de VOC. Makassar was een strategisch punt in de nootmuskaat- en kruidnagelroute tussen Batavia en Ambon en de Molukken. Gouverneur-generaal Cornelis Speelman (linksboven) leidt de expeditie, ook Radja Pallaca, de koning van de Buginezen, (rechtsboven) vecht mee tegen de koning van Makassar. Speelman laat meer dan dertig dorpen platbranden, en duizenden mensen gevangen nemen die als slaaf worden verkocht. Collectie Rijksmuseum, http://hdl.handle.net/10934/RM0001.COLLECT.336404
Schilderij onder: Jan van Call, Het Mauritshuis - het Suikerpaleis - gezien naar het Plein (met links de Sint-Sebastiaansdoelen, nu Haags Historisch Museum), 1690. Collectie Haags Gemeentearchief.
Beeld rechts: logo van de Vrijheidsmaaltijden, Amsterdams 4 en 5 comité