Politiek-militaire ontwikkelingen
Mobilisatie
Het Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL) heeft het monopolie op geweld in de kolonie. Rekening houdend met een Japanse aanval besluit het KNIL tot mobilisatie. Mannen gaan aan de slag als stads- en landwachten, vrouwen in het Vrouwen Automobiel Corps (VAC) en in de Centrale Commissie tot Organisatie van Vrouwenarbeid in Mobilisatietijd (COVIM).
Inval in Nederlands-Indië
In januari 1942 overmeestert Japan het eiland Tarakan, voor de kust van Borneo, om daarna de andere eilanden van de archipel te bezetten. KNIL-detachementen verweren zich. Na de slag in de Javazee, die op 28 februari 1942 eindigt met een nederlaag van de geallieerde vloot onder schout-bij-nacht Karel Doorman, landen de Japanse troepen op 1 maart op Java, het laatste bolwerk. Gevechten tussen het Japanse leger en het Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL) volgen.
Indische regering
De Indische regering wijkt uit naar Australië en vestigt zich in Brisbane. Ook een deel van het KNIL gaat naar Australië en bestrijdt Japan van daaruit, samen met de Australiërs. Het KNIL staat onder Amerikaans opperbevel van generaal Douglas MacArthur. De Koninklijke Marine wijkt uit naar Ceylon (het huidige Sri Lanka).